Oddychanie jest niezbędne do życia, ale też do komunikowania się i tego, by aparat mowy spełniał właściwie swoją rolę. Poprawny sposób oddychania i dobre gospodarowanie powietrzem jest niezwykle ważne z logopedycznego punktu widzenia , ponieważ ma ogromny wpływ na kształtowanie mowy dziecka.
Podstawową zasadą dobrego oddychanie jest to, by dziecko oddychało przez nos zarówno przez sen, jak i podczas codziennych czynności. Jeżeli powietrze pobierane jest ustami, to przechodzi nad językiem, a to utrudnia jego pionizację (pionowe ruchy), bez której u dziecka będzie zaburzona wymowa takich głosek jak l, r, sz, ż, cz, dż.
Dzieci, które nie mają wad wymowy, a źle gospodarują powietrzem również są narażone na nieprawidłowości, np. niewyraźną mowę, zacinanie (może prowadzić do niepłynności mowy), „połykanie” końcówek, za szybką mowę (tachylalia) oraz za głośne lub za ciche mówienie. Poza tym zły tor oddechowy naraża dziecko na częstsze infekcje dróg oddechowych oraz niedostateczne dotlenienie mózgu, co może skutkować gorszą koncentracją uwagi.
Przy złym mechanizmie pobierania powietrza zaangażowane jest całe ciało – dzieci unoszą ramiona do góry. Prawidłowy oddech odbywa się bez zbędnego ruchu ramion.
Funkcje ćwiczeń oddechowych:
- nauka wyodrębniania fazy wdechu i wydechu
- nauka dobrego gospodarowania powietrzem – dostosowanie wydechu do długości wypowiedzi słownej
- wyrobienie prawidłowego sposobu oddychania
- wzmacnianie mięśni biorących udział w oddychaniu
- zwiększanie pojemności płuc
- właściwe łączenie przerw oddechowych z treścią wypowiedzi
Pamiętajmy, by:
- ćwiczenia oddechowe z dzieckiem wykonywać w pomieszczeniu, które jest wywietrzone
- ćwiczenia wykonywać seriami kilkuminutowymi (2-3 min), kilka razy dziennie
- ćwiczenia łączyć z gimnastyką całego ciała
- koniecznie dbać o prawidłową postawę (ramiona nie mogą się unosić, plecy są wyprostowane, stoimy w lekkim rozkroku- nogi na szerokości bioder)
- ćwiczenia były zabawą: zacznijmy więc od najprostszych, stopniowo przechodząc do tych łączących prawidłowe oddychanie z elementami ruchowymi
Przykładowe ćwiczenia oddechowe dla dzieci:
dmuchanie na piłeczki
dmuchanie baniek mydlanych
dmuchanie na listki, kulki waty, piórka
łowienie rybek
gwizdanie, także dmuchanie w gwizdek
chuchanie, np. na zamarzniętą szybę/lustro/dłonie
wąchanie kwiatków
naśladowanie na jednym wydechu śmiechu (jest to również świetne ćwiczenie podniebienia miękkiego)
hehehe, hahaha, hihihi, huhuhu, itd.
unoszenie rąk do góry i wspięcie się na palce przy wdechu, powrót do normalnej pozycji przy wydechu